Πνευμονική Εμβολή

Μία σχετικά ύπουλη και επικίνδυνη νόσος

Η πνευμονική εμβολή οφείλεται στην απόφραξη ενός, ή περισσότερων κλάδων της πνευμονικής αρτηρίας από ένα ξένο σώμα, ή μάζα, που συνήθως είναι θρόμβος.

Προκειμένου ο αναγνώστης μας, να κατανοήσει καλύτερα το πρόβλημα της πνευμονικής εμβολής κρίνουμε σκόπιμο να περιγράψουμε, με πολύ απλά λόγια, την ανατομία της πνευμονικής αρτηρίας.

Πρώτα, χρειάζεται εδώ να διευκρινισουμε κάτι πολύ σημαντικό. Η πνευμονική αρτηρία είναι το μόνο αγγείο, που μολονότι ονομάζεται αρτηρία μεταφέρει φλεβικό και όχι αρτηριακό αίμα. Το αγγείο αυτό εκφύεται από τη δεξιά κοιλία της καρδιάς, αμέσως μετά την πνευμονική βαλβίδα, διαδράμει στην αρχική του φάση ενδοπερικαρδιακά και ακολούθως η κεντρική πνευμονική αρτηρία, όπως ονομάζεται, διαχωρίζεται στην αριστερή και στη δεξιά πνευμονική αρτηρία. Η δεξιά πνευμονική αρτηρία είναι μακρύτερη από την αριστερή πνευμονική αρτηρία.
Περιφερικότερα, οι δεξιά και αριστερή πνευμονική αρτηρία διαχωρίζονται σε κλάδους, που προωθούν το προς οξυγόνωση φλεβικό αίμα, στα διάφορα τμήματα των πνευμόνων.

Όπως αρχικά αναφέρθηκε, η πνευμονική εμβολή οφείλεται κυρίως σε θρόμβους που προέρχονται από εστίες «εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης». Οι θρόμβοι αυτοί με τη μορφή «εμβόλων» αποκολλούνται από την περιοχή της φλεβοθρόμβωσης, εισέρχονται στη δεξιά καρδιακή κυκλοφορία, ακολούθως στην πνευμονική κυκλοφορία και τέλος, καταλήγουν να προκαλούν, μία μικρή ή μεγάλη πνευμονική εμβολή.
Υπολογίζεται ότι, τα τέσσερα πέμπτα των ασθενών με πνευμονική εμβολη έχουν ενδείξεις βαθιάς φλεβοθρόμβωσης και περίπου οι μισοί ασθενείς με αποδεδειγμένη βαθιά φλεβοθρόμβωση αναπτύσσουν πνευμονική εμβολή.
Οι επιδημιολογικές μελέτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτιμούν ότι ετησίως αναπτύσσονται στην περιοχή περιπού 1.2 εκατομμύρια περιπτώσεις φλεβοθρομβώσεων, από τις οποίες περίπου το ένα τρίτο οδηγούν σε πνευμονική εμβολή.

Η κλινική εικόνα, τα συμπτώματα και τα σημεία.

Όπως όλοι οι ειδικοί αναγνωρίζουν, τα συμπτώματα και τα σημεία της πνευμονικής εμβολής, γενικότερα αυτό που ονομάζουμε «η κλινική εικόνα της νόσου», ποικίλλουν σημαντικά από ασθενή σε ασθενή, ώστε η διάγνωση να είναι συχνά δύσκολη και να χρειάζεται να γίνουν ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις.
Γενικά αξίζει να επισημανθεί εδώ, ότι αν η κλινική εικόνα της νόσου, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένα άτομα είναι ύπουλη, ο θεράπων ιατρός πρέπει να βάζει στη διαφορική διάγνωση την πιθανότητα της πνευμονικής εμβολής, κάθε φορά που ο ηλικιωμένος ασθενής του, παρουσιάζει δύσπνοια, ή έστω ανεξήγητη φλεβοκομβική ταχυκαρδία.

Ας εξετάσουμε όμως, τα κυριότερα συμπτώματα της νόσου:

α. Δύσπνοια και ταχύπνοια.

Εισβάλλουν συχνά αιφνίδια. Είναι επίσης συχνά, τα πρώτα συμπτώματα που οδηγούν τον ασθενή στον ιατρό.

β. Θωρακικός πόνος.

Εντοπίζεται συνήθως στη μία βάση του πνεύμονα, σπανιότερα σε αμφότερες και είναι μέτριος. Συχνά επιτείνεται με την εισπνοή και αυτό δηλώνει, ότι πιθανότατα έχει αναπτυχθεί πλευριτική συλλογή.
Οι ασθενείς που αναπτύσσουν πνευμονική εμβολή είναι ενδεχόμενο να παραμείνουν χωρίς θωρακικό πόνο. Αντίθετα, σπάνια ο πόνος της πνευμονικής εμβολής είναι ιδιαίτερα έντονος.

γ. Αιμόπτυση

Ο ασθενής μπορεί να αποβάλλει αιμόφυρτα πτύελα με χρώμα πρόσφατου αίματος, όταν η πνευμονική εμβολή χρονολογείται από μερικές ώρες, ή πτύελα με χρώμα σκοτεινότερο, όταν η εμβολή έγινε πριν από μερικά 24ωρα. Οπωσδήποε χρειάζεται να τονιστεί εδώ, ότι η αιμόπτυση δεν αποτελεί σύμπτωμα μόνο της πνευμονικής εμβολής, αλλά και ενός αριθμού άλλων αιτιών, όπως ο καρκίνος πνεύμονα, ή αιμορραγίες από την περιοχή του ρινοφάρυγγα ή της περιοχής των ούλων.

δ. Ταχυκαρδία.

Συχνά η εγκατάσταση της πνευμονικής εμβολής οδηγεί σε ανάπτυξη κολπικής μαρμαρυγής ή κολπικού πτερυγισμού.
Πολύ συχνότερα, παρατηρείται απλή φλεβοκομβική ταχυκαρδία με 100 έως 125 παλμούς το λεπτό, στην ηρεμία.

Ασφαλώς, ηλικιωμένοι ασθενείς με νόσο του φλεβοκόμβου δεν αναπτύσσουν ταχυκαρδία, όπως και οι ασθενείς που λαμβάνουν β-αποκλειστές. Είναι γνωστό, ότι οι β-αποκλειστές, φάρμακα για τη στεφανιαία νόσο, ή και την αρτηριακή υπέρταση, προκαλούν βραδυκαρδία.

ε. Συγκοπτικά και λιποθυμικά επεισόδια

Μία μαζική, σημαντική πνευμονική εμβολή είναι πιθανό να οδηγήσει σε συγκοπτικό επεισόδιο ή και αιφνίδιο θάνατο. Υπολογίζεται, ότι ένα ποσοστό 10% των επεισοδίων πνευμονικής εμβολής οδηγεί σε συγκοπτικά επεισόδια και αιφνίδιο θάνατο.