Καρδιακή Ανεπάρκεια
Μία νέα επιδημία, συμβατή με την αύξηση της μέσης ηλικίας
Η καρδιακή ανεπάρκεια, κάθε είδους και κάθε κατηγορίας, αναδεικνύεται προοδευτικά σε μία νέα επιδημία με εκατομμύρια θύματα. Οι λόγοι αυτής της νέας πραγματικότητας είναι πολλοί και ετερογενείς. Κυρίαρχα χρειάζεται να εστιάσουμε στο γεγονός, ο,τι η μέση ηλικία του πληθυσμού, ιδιαίτερα στις δυτικές βιομηχανικές κοινωνίες, αυξάνεται ανησυχητικά.
Εύκολα γίνεται αντιληπτό, ο,τι οι ηλικιωμένοι ασθενείς είναι κυρίως εκείνοι, που παρουσιάζουν καρδιακή ανεπάρκεια. Οι λόγοι αυτής της πραγματικότητας είναι ασφαλώς καλά γνωστοί.
Όσο η ηλικία μεγαλώνει, τόσο πιο συχνά οι άνθρωποι παρουσιάζουν προβλήματα στην υγεία τους και κυρίως, στην καρδιά και στα αγγεία, που οδηγούν τελικά στο σύνδρομο της καρδιακής ανεπάρκειας.
Επιτρέψατέ μας εδώ, να ορίσουμε το πρόβλημα, πριν προχωρήσουμε στους μηχανισμούς, μέσα από τους οποίους αναπτύσσεται η καρδιακή ανεπάρκεια.
Ορίζουμε λοιπόν, ως καρδιακή ανεπάρκεια, εκείνη την κατάσταση, στην οποία ο καρδιακός μυς αδυνατεί να προωθήσει το οξυγωνομένο αρτηριακό αίμα, περιφερικά στους ιστούς, ώστε να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του σώματος. Ορίζεται, επίσης, ως καρδιακή ανεπάρκεια, η κατάσταση στην οποία η καρδιά αδυνατεί να προωθήσει το φλεβικό αίμα ικανοποιητικά στους πνεύμονες, ώστε αυτό να οξυγονοθεί και να προωθηθεί παραπέρα στους ιστούς του σώματος.
Δεν είναι ασφαλώς, μέσα στις επιδιώξεις και τους στόχους της CARDIOPUBLIC, να παρουσιάσει δυσνόητους επιστημονικούς μηχανισμούς που οδηγούν σε καρδιακή ανεπάρκεια. Στόχος μας είναι η εκλαϊκευμένη, αλλά ιδιαίτερα έγκυρη ανάλυση.
Οι μορφές της καρδιακής ανεπάρκειας και οι κύριοι μηχανισμοί που οδηγούν προοδευτικά σ’αυτήν θα μπορούσαν να παρουσιαστούν ως εξής:
1. Συστολική καρδιακή ανεπάρκεια.
Προκειμένου να γίνει περισσότερο κατανοητός, ο κάθε μηχανισμός της καρδιακής ανεπάρκειας, επιτρέψατέ μας να παρουσιάσουμε, απλές γνώσεις της ανατομίας της καρδιάς.
Η καρδιά, ένας μυς που εξυπηρετεί μηχανικό έργο, είναι πλατιά γνωστό, ότι έχει τέσσερις κοιλότητες.
Στο ανώτερο μέρος, υπάρχουν δύο μικρότερες κοιλότητες, που ονομάζονται κόλποι, ενώ προς την κορυφή της καρδιάς, δύο εξαιρετικής σημασίας, μεγαλύτερες κοιλότητες, η αριστερή και η δεξιά κοιλία.
Όλες οι τέσσερις κοιλότητες της καρδιάς είναι ασφαλώς ζωτικής σημασίας, για την εξασφάλιση της ζωής, οπωσδήποτε όμως πρωτεύουσας σημασίας, είναι η αριστερή και η δεξιά κοιλία.
Όταν ο μυς, κάθε μίας από τις δύο αυτές κοιλότητες, για οποιοδήποτε λόγο χάσει λιγότερο ή περισσότερο, από τη συστολική του δύναμη, τότε το έργο της αντίστοιχης κοιλίας περιορίζεται και η κοιλία ανεπαρκεί. Τότε αναπτύσσεται η συστολική καρδιακή ανεπάρκεια.
Θεωρούμε ότι, η προηγούμενη περιγραφή δε αφήνει πολλά περιθώρια, για παρερμηνείες στον αναγνώστη μας. Είναι σαφές, ο,τι η συστολική ανεπάρκεια οφείλεται στην απώλεια ισχύος του «κινητήρα», όπως θα λέγαμε στην καθημερινή γλώσσα της μηχανικής.
Σπεύδουμε αμέσως, να παρουσιάσουμε του κύριους λόγους που συνήθως οδηγούν σε συστολική ανεπάρκεια κάθε κοιλίας. Προηγούμενα όμως, χρειάζεται να διευκρινίσουμε και να τονίσουμε, ο,τι κάθε κοιλία αρχίζει να επηρεάζεται και να νοσεί συνήθως ξεχωριστά, μιάς και τα αίτια που προσβάλλουν κάθε μία από αυτές, την αριστερή και τη δεξιά είναι συνήθως –όχι πάντα – διαφορετικά. Θυμίζουμε επίσης εδώ, ότι το έργο κάθε κοιλίας στην υποστήριξη της ζωής είναι διαφορετικό.
Παρουσιάζουμε εδώ τους κύριους λόγους συστολικής ανεπάρκειας της αριστερή κοιλίας:
α. Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδιου, που προσβάλλει το μυοκάρδιο της αριστερής κοιλίας.
β. Χρόνια, σοβαρή αρτηριακή υπέρταση. Εδώ προηγείται, συγκεντρική υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, καθώς αυτή καταπονείται, από τις αυξημένες πιέσεις και προοδευτικά η κατάσταση εξελίσσεται σε διατατική, συστολική ανεπάρκεια.
γ. Βαλβιδοπάθειες, όπως στένωση ή ανεπάρκεια αορτής και επίσης ανεπάρκεια της μιτροειδούς.
δ. Μυοκαρδιοπάθειες άγνωστης αρχής. Θα μιλήσουμε και σε άλλη περιοχή αυτής της ιστοσελίδας, για τις μυοκαρδιοπάθειες, όμως χρειάζεται να επισημάνουμε εδώ, ότι κυρίως οι διατατικές μυοκαρδιοπάθειες οδηγούν σε συστολική ανεπάρκεια.
ε. Μυοκαρδίτιδες κάθε είδους και αιτίας, όχι σπάνια οδηγούν σε διατατική μυοκαρδιοπάθεια. Ευτυχώς, μόνο ένα ποσοστό ( γύρω στο 10-15% των περιπτώσεων), από τις μυοκαρδίτιδες που προσβάλλουν συνήθως εφήβους ή νεαρούς ενήλικες εξελίσσονται σε διατατική μυοκαρδιοπάθεια και συστολική ανεπάρκεια.
ζ. Ισχαιμία μυοκαρδίου, έστω και χωρίς έμφραγμα, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με διαβητική καρδιοπάθεια. Η χρόνια, σημαντική ισχαιμία του μυοκαρδίου μπορεί να οδηγήσει σε συστολική καρδιακή ανεπάρκεια. Πολύ περισσότερο, όταν ο ασθενής παρουσιάζει σοβαρό, μη κατάλληλα ρυθμιζόμενο σακχαρώδη διαβήτη, που με ένα σύνολο διαφορετικών μηχανισμών προσβάλλονται η αρχιτεκτονική και η λειτουργία του μυοκαρδίου.
η. Οι ταχυμυοκαρδιοπάθειες, σαν αποτέλεσμα ταχυκαρδιών που διαρκούν για εβδομάδες, μήνες ή χρόνια. Πράγματι, υπάρχουν ταχυκαρδίες και ταχυαρρυθμίες, όπως η κολπική μαρμαρυγή ή/και ο κολπικός πτερυγισμός, που υπάρχουν, χωρίς να γίνονται ιδιαίτερα αντιληπτές από τον ασθενή.
Εδώ αναφερόμαστε σε ταχυκαρδίες με μέσο όρο σφύξεων ανά λεπτό, που συνήθως κυμαίνονται από 115-150. Αυτές οι καταστάστεις δεν είναι σπάνιες. Τις αναγνωρίζουμε στην καθημερινή κλινική πράξη μας. Ιδιαίτερα, στην περίπτωση της κολπικής μαρμαρυγής, χρειάζεται ένας καλός Καρδιολόγος να μελετήσει το πρόβλημα και να συμπεράνει, «αν η κότα έκανε το αυγό, ή το αυγό την κότα». Να συμπεράνει δηλαδή, αν η ταχεία κολπική μαρμαρυγή οδήγησε στη συστολικη καρδιακή ανεπάρκεια ή ανάποδα, πρώτα ξεκίνησε για κάποιο λόγο, η ανεπάρκεια και μετά αυτή οδήγησε σε ανάπτυξη κολπικής μαρμαρυγής.