Αρτηριακή υπέρταση

Ένας σιωπηλός φονιάς

Η αυξημένη αρτηριακή πίεση αρχίζει να εμφανίζεται, κυρίως στους ανθρώπους μέσης ηλικίας και προοδευτικά, όσο η ηλικία μεγαλώνει, το πρόβλημα γίνεται συχνότερο και σοβαρότερο.

Η αρτηριακή υπέρταση είναι πράγματι σοβαρό πρόβλημα υγείας, γιατί προοδευτικά με το χρόνο οδηγεί στη φθορά σημαντικών οργάνων του σώματος, όπως τα νεφρά, η καρδιά, τα μάτια και ο εγκέφαλος.

Χρειάζεται με έμφαση να τονίσουμε εδώ, ότι η ζημιά που προκαλεί η αρτηριακή υπέρταση στα διάφορα όργανα γίνεται συχνότατα, χωρίς συμπτώματα, τουλάχιστον μέχρις ενός σημείου, γι’ αυτό και η υπέρταση ονομάζεται σιωπηλός φονιάς (silent killer).

Αρτηριακή υπέρταση. Ας ορίσουμε τις ανώτερες τιμές και το πρόβλημα.

Κάθε άνθρωπος έχει περίπου 100 χιλιάδες παλμούς στη διάρκεια του 24ώρου. Κάθε παλμός οφείλεται στη σύσπαση του μυοκαρδίου και μάλιστα της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, που προωθεί το αίμα μέσα στην αορτή και παραπέρα σε όλες τις αρτηρίες του σώματος.

Κάθε παλμός στο τέλος της συστολής έχει πετύχει να δώσει στο αίμα μία μέγιστη πίεση. Είναι η πίεση που ασκείται στα τοιχώματα της αορτής και των αρτηριών. Η πίεση αυτή που ονομάζεται συστολική πίεση είναι φυσιολογικά, γύρω στα 110 – 130mmHg. ( Η πίεση μετριέται σε χιλιοστά στήλης υδραργύρου).

Αυτή είναι η συστολική αρτηριακή πίεση, που ο κόσμος ονομάζει «μεγάλη πίεση» Όταν το μυοκάρδιο και ειδικότερα η αριστερή κοιλία της καρδιάς, πάντα στη διάρκεια ενός παλμού, χαλαρώνει, τότε η πίεση μέσα στην αορτή πέφτει και είναι φυσιολογικά, γύρω στα 70 – 80mmHg. Αυτή είναι η διαστολική αρτηριακή πίεση, που ο κόσμος ονομάζει «μικρή πίεση» Εύλογα, κάθε αναγνώστης θα σκεφτεί εδώ, ότι κάθε άνθρωπος με 100 χιλιάδες παλμούς στην διάρκεια του 24ωρου έχει επίσης και 100 χιλιάδες τιμές συστολικής και διαστολικής πίεσης, που δεν είναι όμοιες η μία με την άλλη, αλλά ποικίλλουν, ανάλογα με τις καταστάσεις που βιώνει ο οργανισμός.

Το πρώτο μήνυμα σ’αυτήν την εδώ την περιγραφή, είναι λοιπόν ότι έχουμε περίπου 100 χιλιάδες διαφορετικές πιέσεις στη διάρκεια του 24ώρου και η μέτρηση που κάνουμε με ένα πιεσόμετρο, αντιστοιχεί μόνο σε μία τιμή, ενός παλμού τη στιγμή μέτρησης.

Φυσιολογικά, η συστολική πίεση ηρεμίας, για ένα μεσήλικα είναι μέχρι 130 χιλιοστά υδραργύρου και μέχρι 90χιλιοστά υδραργύρου η διαστολική πίεση .
Τα τελευταία δύο χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται παραδεκτό, ότι η ανώτερη φυσιολογική συστολική πίεση, ιδιαίτερα για ανθρώπους μεγαλύτερους των πενήντα χρόνων είναι μέχρι 140 χιλ. υδραργύρου.

Τα κύρια θέματα που σχετίζονται με το τεράστιο θέμα της αρτηριακής υπέρτασης, διαγνωστικά ή θεραπευτικά, θα προσπαθήσουμε να τα απαντήσουμε, με βάση τις σύγχρονες απόψεις, δίνοντας απάντηση στα σημαντικά ερωτήματα που ακολουθούν.

Πότε πρέπει να μετρώ την πίεση ηρεμίας, με το πιεσόμετρο, για να πετύχω τις πιο αντιπροσωπευτικές τιμές ;

Το πρωί, γύρω στις 7-10, η αρτηριακή πίεση ηρεμίας, παρουσιάζει τις υψηλότερες τιμές. Επομένως, είναι καλό να μετράτε τότε την πίεση σας, πριν φύγετε για τη δουλειά. Το απόγευμα, γύρω στις 6 υπάρχει επίσης μία νέα φάση υψηλών τιμών. Επομένως και τότε θα μπορούσατε να μετρήσετε την πίεσή σας.

Τη νύχτα η πίεση πέφτει ;

Πράγματι, στη διάρκεια του ύπνου, η αρτηριακή πίεση πέφτει στις χαμηλότερες τιμές της. Αυτό είναι πολύ καλό για τα όργανα του σώματος και ιδιαίτερα την καρδιά, αφού για 7 ή 8 ώρες, τα φορτία που εξυπηρετεί είναι χαμηλά. Δυστυχώς, υπάρχουν υπερτασικοί ασθενείς που ακόμη και στη διάρκεια του ύπνου, η πίεση δεν πέφτει. Αυτό ασφαλώς είναι κακό προγνωστικό σημάδι.

Φτάνει μια μέτρηση αρτηριακής πίεσης να είναι πάνω από το φυσιολογικό όριο για να χαρακτηρισθεί κανείς ως υπερτασικός;

Η διάγνωση της υπέρτασης είναι μια σχετικά απλή διαδικασία όμως πρέπει να γίνεται σωστά. Η αρτηριακή πίεση είναι μια παράμετρος η οποία παρουσιάζει διακυμάνσεις και επηρεάζεται από πολλά πράγματα. Μία μετρίου βαθμού αύξηση της πίεσης για σύντομο χρονικό διάστημα δεν φτάνει για να χαρακτηρίσει το άτομο υπερτασικό. Εκτός εάν η αρτηριακή πίεση είναι πού υψηλή, απαιτούνται διαφορετικές μετρήσεις σε τουλάχιστον 3 επισκέψεις στο ιατρείο ή πολλαπλές και συστηματικές μετρήσεις στο σπίτι (συνήθως διάρκειας 7 ημερών) , οι οποίες θα επιβεβαιώσουν τη διάγνωση της ΑΥ.

Έχω μόνο τη μικρή ή μόνο τη μεγάλη πίεση ανεβασμένη. Θεωρούμαι υπερτασικός;

Ναι. Είναι και οι δύο εξίσου επικίνδυνες.

Πρέπει να αρχίσω αμέσως φαρμακευτική θεραπεία εφόσον διαγνωσθώ με αρτηριακή υπέρταση;

Εξαρτάται. Πάντα πρέπει να υπολογίζεται με τη βοήθεια του θεράποντος ιατρού ο συνολικός κίνδυνος για την εμφάνιση μιας επιπλοκής από την καρδιά και τα αγγεία. Άλλωστε η ΑΥ συνήθως συνυπάρχει με την αυξημένη χοληστερίνη ή /και τον σακχαρώδη διαβήτη. Σε περίπτωση που είναι ο μοναδικός επιβαρυντικός παράγοντας και τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης είναι λίγο αυξημένα μπορούμε να προσπαθήσουμε για λίγο καιρό να την ρυθμίσουμε μόνο με τη διατροφή και τον πιο υγιεινό τρόπο ζωής.

Επηρεάζει ο καφές την αρτηριακή πίεση;

Μικρή κατανάλωση καφέ (έως δύο τρεις ημερησίως) δεν φαίνεται να επιβαρύνουν σημαντικά την αρτηριακή πίεση στους υπερτασικούς ασθενείς.

Τα φάρμακα για την υπέρταση είναι επικίνδυνα;

Τα αντιυπερτασικά φάρμακα –‘όπως όλα τα φάρμακα- μπορεί να έχουν κάποιες παρενέργειες οι οποίες διαφοροποιούνται ανάλογα με τις διαφορετικές κατηγορίες στις οποίες ανήκουν. Τα νεότερης γενιάς αντιυπερτασικά φάρμακα συνήθως έχουν ήπιες παρενέργειες και σπάνια οδηγούν σε αλλαγή του φαρμάκου. Επιπλέον, έχουν αποδείξει ότι έχουν ευεργετικές ιδιότητες για τον οργανισμό (μειώνουν την υπερτροφία της καρδιάς, μειώνουν την σκληρία των αγγείων κ.λ.π.). Επίσης, όλες οι αναφορές που γίνονται για αυτά σχετικά με τη μακροχρόνια εμφάνιση νοσημάτων δεν έχουν βασισθεί σε καλά σχεδιασμένες μελέτες και δεν έχουν τεκμηριωθεί. Γενικά, η πείρα δεκαετιών έχει δείξει ότι το όφελος για τον ασθενή είναι σημαντικά μεγαλύτερο από τις τυχόν παρενέργειες της θεραπείας.

Ποια είναι η καλύτερη κατηγορία αντιυπερτασικών;

Γενικά το όφελος της αντιυπερτασικής θεραπείας βασίζεται κυρίως σε αυτή καθαυτή τη μείωση της αρτηριακής πίεσης παρά στο είδος της αντιυπερτασικής αγωγής. Γενικά οι νεότερες κατηγορίες αντιυπερτασικών όπως οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης, οι αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτασίνης και οι αναστολείς ασβεστίου προτιμώνται ως φάρμακα πρώτης επιλογής λόγω του ευνοϊκού τους προφίλ. Ωστόσο, συνήθως απαιτείται συνδυασμός φαρμάκων ακόμα και κατά την έναρξη της θεραπείας.

Πρέπει να παίρνω τα φάρμακα κάθε μέρα ή όποτε μετράω την πίεση μου ανεβασμένη;

Η αντιυπερτασική αγωγή πρέπει να παίρνεται σταθερά ή ίδια και κάθε μέρα. Τροποποιήσεις γίνονται από τον θεράποντα ιατρό. Είναι λάθος να παίρνουμε τα φάρμακα μας ή κάποιο από αυτά μόλις μετρήσουμε αυξημένη αρτηριακή πίεση. Η αγωγή πρέπει να παίρνεται σταθερά έτσι ώστε η πίεσης μας σε ηρεμία να έχει φυσιολογικά επίπεδα.

Πρέπει να παίρνω διουρητικά φάρμακα;

Τα διουρητικά φάρμακα θεωρούνται από τις πιο βασικές κατηγορίες αντιυπερτασικών φαρμάκων. Ωστόσο, λόγω της διούρησης που προκαλούν μπορεί να επηρεάζουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Για αυτό το λόγο προτιμούμε να τα δίνουμε το πρωί ώστε να μη σηκώνεται ο ασθενής τη νύχτα να πάει τουαλέτα. Επίσης μπορεί να προκαλέσουν και μεταβολικές διαταραχές π.χ. να επηρεάσουν ο σάκχαρο, το ουρικό οξύ, τους ηλεκτρολύτες και για αυτό αυτά πρέπει να παρακολουθούνται περιοδικά. Παρόλα αυτά τα διουρητικά συχνά είναι απαραίτητα για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης ιδιαίτερα σε άτομα που κάνουν κατάχρηση άλατος ή είναι ευαίσθητα στη λήψη άλατος.

Μπορώ να υποβληθώ σε συστηματική άσκηση ενώ είμαι υπερτασικός;

Μόλις ρυθμισθεί η αρτηριακή υπέρταση όχι μόνο επιτρέπεται η γυμναστική αλλά επιβάλλεται κιόλας. Ωστόσο, πρέπει να προτιμούμε κυρίως την αερόβια άσκηση αλλά όπως π.χ. περπάτημα, τρέξιμο ή την ποδηλασία, μπάσκετ, ποδόσφαιρο, τένις, χορός, κολύμβηση και καλύτερα να αποφεύγεται ή στατική άσκηση όπως π.χ. άρση βαρών, πάλη, κωπηλασία, θαλάσσιο σκι.

Αφού ρύθμισα την πίεση μου πρέπει να με ξαναδεί γιατρός;

Ένας υπερτασικός πρέπει οπωσδήποτε να έχει μια τακτική παρακολούθηση από έναν ειδικό γιατρό. Στην αρχή οι επισκέψεις πρέπει να γίνονται πιο τακτικά ενώ αργότερα τουλάχιστον ανά εξάμηνο. Επιπλέον πρέπει να ανιχνεύονται από τον ιατρό και να θεραπεύονται και οι άλλοι παράγοντες κινδύνου ενώ πρέπει να γίνεται περιοδικός έλεγχος του σακχάρου, της χοληστερίνης, της νεφρικής λειτουργίας και κατά περίπτωση και των ηλεκτρολυτών.

Έχω πονοκέφαλο και η πίεση μου έχει αυξηθεί. Τι κάνω;

Η αυξημένη αρτηριακή πίεση κατά κανόνα δεν προκαλεί κανένα ενόχλημα. Τα ενοχλήματα, όταν υπάρχουν, οφείλονται στις επιπλοκές της, που συνήθως εμφανίζονται μετά από χρόνια. Γι’ αυτό το λόγο η ΑΥ είναι γνωστή ως «βουβός δολοφόνος » (silent killer). Ο πονοκέφαλος, η ζάλη, τα βουητά στα αυτιά, οι εξάψεις κ.λπ. δεν οφείλονται στην υψηλή πίεση. Συνήθως συμβαίνει το αντίστροφο δηλαδή, η ανησυχία, λόγω της λανθασμένης αντίληψης ότι τα συμπτώματα οφείλονται στην αυξημένη πίεση η οποία συνεπάγεται άμεσο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο, μπορεί να ανεβάσει την πίεση. Στην περίπτωση του πονοκεφάλου παίρνουμε ένα παυσίπονο και προσπαθούμε να ηρεμήσουμε.

Μπορεί η μεγάλη πίεση να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο;

Η πολύ αυξημένη πίεση περιστασιακά δεν προκαλεί εγκεφαλικό επεισόδιο. Αντίθετα, ακόμα και η λίγο αυξημένη πίεση για μεγάλο χρονικό διάστημα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.

Υπάρχουν φάρμακα που ανεβάζουν την πίεση;

Βεβαίως. Διάφορα αντιφλεγμονώδη χάπια (που συνταγογραφούνται κυρίως για ορθοπεδικά προβλήματα), σκευάσματα που περιέχουν κορτιζόνη, και ορισμένα σπρέυ για τη μύτη (όπως αυτά που συνιστώνται για τη ρινική συμφόρηση), μπορούν να αυξήσουν την πίεση. Ο γιατρός πρέπει να γνωρίζει όλα τα φάρμακα σας γιατί εκεί μπορεί να κρύβεται η αιτία της απορρύθμισης της πίεσης.